Należy przy tym wiedzieć, że influencerzy reklamujący produkty w swoich mediach społecznościowych nie są bezkarni, gdyby czynili to w sposób godzący w prawa konsumentów. W takim wypadku możliwym jest (co w ostatnim czasie przybiera na sile) zgłoszenie influencera do UOKiK-u poprzez wniesienie skargi do UOKiK. Coraz częściej zdarza się również, że to sam UOKiK wszczyna postępowanie z urzędu, zaniepokojony budzącymi wątpliwości praktykami danego influencera.
Sprawdź również: kary dla influencerów
Sprawdź jak wdrożyć RODO w twojej organizacji
Czy influencer to zawód?
Odpowiadając na pytanie, czy influencer to zawód warto zaznaczyć, że influencerzy, którzy reklamują produkty na swoich platformach reklamowych i zachęcają swoich obserwatorów do ich zakupu muszą przestrzegać przepisów dotyczących ochrony konkurencji i konsumentów. Obecnie można śmiało powiedzieć, że influencer traktowany jest jako normalny zawód, a osoby parające się tym zajęciem w znakomitej większości przypadków są przedsiębiorcami prowadzącymi działalność gospodarczą.
Oznacza to, że na influencerach spoczywają pewne konkretne obowiązki. W szczególności influencerzy powinni pilnować tego, żeby każdorazowy wpis, filmik, czy inna aktywność, której celem jest odpłatne zareklamowanie cudzego produktu oznaczone były jako reklama/płatna współpraca. Influencerzy nie mogą również reklamować produktów, co do których wiedzą (lub mogą przypuszczać), że nie spełniają swojego przeznaczenia – tzw. scam. Naruszenie powyższych zasad może skutkować zgłoszeniem do UOKiK nieuczciwych praktyk, co będzie wiązało się z istotnymi, negatywnymi konsekwencjami dla influencera.
Co można zgłosić do UOKiK?
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów został powołany do zabezpieczenia interesów konsumentów, którzy ponieśli szkodę (lub mogli taką szkodę ponieść) w związku z nieuczciwym, sprzecznym z prawem działaniem przedsiębiorcy. Co można więc zgłosić do UOKiK? Konsument może w szczególności zgłosić do UOKiK wszelkie przypadki, w których przedsiębiorca może naruszać zbiorowe interesy konsumentów.
Istotnym jest przy tym podkreślenie, że chodzi o interes zbiorowy, a nie indywidualny. Oznacza, że skarga do UOKiK będzie skuteczna o tyle, o ile będzie dotyczyła praktyki, która zagraża interesowi konsumentów jako ogółu osób. Chodzi więc przykładowo o sytuacje, w których w ogólnych wzorcach umowy stosowanych przez przedsiębiorcę znajdują się zapisy, które uznać można za abuzywne. Przykładem takim może być sytuacja gdy postanowienia umowy przewidują możliwość jednostronnej zmiany warunków umowy przez przedsiębiorcę. Co istotne, nie oznacza to, że skarga musi mieć charakter zbiorowy. UOKiK rozpoznaje również skargi indywidualne, pod warunkiem, że dotyczą one zbiorowych interesów konsumentów,
Skarga do UOKiK z pewnością może dotyczyć również zjawiska reklamowania produktów wadliwych, podróbek lub też wypuszczonych na rynek przez firmy o wątpliwej reputacji, czyli wspomnianego już wcześniej scamu. Celem ograniczenia zjawiska reklamowania scamu, ale też tworzenia tzw. kryptoreklam przez influencerów (tj. wpisów pozornie nie mających charakteru marketingowego, ale w praktyce zachęcających do zakupu konkretnego produktu) Prezes UOKiK przedstawił, jesienią 2022 r., rekomendacje w zakresie reklam w mediach społecznościowych.
Zgodnie z dokumentem opublikowanym przez UOKiK wszystkie publikacje, za które infleuncer otrzymał jakąkolwiek korzyść (pieniądze, czy barter) powinny być oznaczone jako reklama, jak również wskazywać reklamowaną markę. Brak spełnienia powyższych rekomendacji przez influencera może stanowić podstawę do wniesienia skargi do UOKiK przez konsumenta.
Czy influencer może naruszyć przepisy RODO?
Warto wiedzieć, że działania influencerów mogą być rozpatrywane nie tylko przez pryzmat zgodności z przepisami o ochronie konkurencji i konsumentów, ale również przestrzegania przepisów o ochronie danych osobowych. Niewątpliwie influencer, jako przedsiębiorca, zobowiązany jest do przestrzegania postanowień m.in. Rozporządzenia RODO.
W wypadku stwierdzenia, że działalność influencera narusza postanowienia RODO osoba pokrzywdzona ma prawo wszczęcia postępowania przed UODO. Urząd Ochrony Danych Osobowych ma natomiast możliwość nałożenia stosownych, niejednokrotnie bardzo dotkliwych kar, za złamanie przepisów z zakresu ochrony danych osobowych.
